Andrzej to jedno z najpopularniejszych imion w Polsce. Przedstawiamy znanych Andrzejów z Malborka i okolic, a także słynnych gości

Według danych portalu dane.gov.pl na 30 stycznia 2023 r. w całej Polsce było 411 638 Andrzejów. To czwarty wynik wśród męskich imion (najwięcej jest Janów - 645 988). Co ciekawe, jest również odpowiednik żeński, czyli Andrzeja. Wg stanu na koniec stycznia, 42 kobiety nosiły to imię.

Andrzej to imię pochodzenia greckiego. Według wielu źródeł greckie Andréas genetycznie jest zdrobnieniem dwuczłonowych imion męskich typu: Andróbulos, Androgénes, Androkrátes, Andromedes. Słowo „andrós” znaczy tyle, co „człowiek, mąż, mężczyzna".

Co ciekawe, w świecie naukowym znany jest Andrzej z Malborka, czyli Andreas de Marienburg. Był wykładowcą wydziału artium Uniwersytetu Jagiellońskiego na przełomie XIV i XV wieku.

W Polsce imię Andrzej rozpowszechniło się w czasach chrześcijańskich, a przy przejmowaniu z łaciny przez czeski ulegało różnym przekształceniom i przystosowaniu do fonetyki polskiej. Stąd bardzo różne formy: Andrzej, Jędrzej, Ondrzej, Andrzysz, Andrzejasz itp., a także różne zdrobnienia: Andrzejek, Jędrzejek, Ondrzejek, Ondraszek, Ondrysz.

Imieniny Andrzeja można obchodzić przez cały rok. W kalendarzu występują ponad 30 razy:

• 6 stycznia,
• 19 stycznia,
• 26 stycznia,
• 2 lutego,
• 4 lutego,
• 12 kwietnia,
• 27 kwietnia,
• 13 maja,
• 15 maja,

• 16 maja,
• 17 maja,
• 25 maja,
• 29 maja,
• 30 maja,
• 3 czerwca,
• 4 lipca,
• 12 lipca,
• 13 lipca,
• 16 lipca,
• 21 lipca,
• 4 sierpnia,
• 19 sierpnia,
• 29 sierpnia,
• 20 września,
• 23 września,
• 17 października,
• 20 października,
• 1 listopada,
• 10 listopada,
• 24 listopada,
• 30 listopada,
• 10 grudnia.

"Przypominajkę" na ten temat przygotował dla naszych Czytelników Jan Pawlina, mieszkaniec Starego Pola. Zatem warto wiedzieć, że noc z 29 na 30 listopada była i czasami jest teraz nocą dziewczęcych marzeń związanych z wróżbami.

Święty Andrzej z Betsaidy był patronem tych wróżb i nadziei – stąd nazwa andrzejki. Na jego wstawiennictwo liczyli również ci, którzy nie mogli doczekać się potomka.

W Europie zwyczaj wróżb andrzejkowych znany był już w XII wieku, a do Polski dotarł cztery wieki później. W naszym kraju dziewczęta zaczynały wróżby już od rana. Na wsiach szły po wodę do studni, marząc, że na gładkiej tafli zobaczą twarz przyszłego męża. Albo wychodząc przed dom, podsłuchiwały pod oknami, wróżąc sobie z pierwszych usłyszanych słów.

W wielu dawnych wróżbach ważną rolę odgrywały zwierzęta. Na przykład wychodząc za węgieł domu, nasłuchiwano szczekania psa: gdzie pies zaszczeka, stamtąd nadejdzie kawaler. Na Kujawach modna była wróżba z gąsiorem, któremu zawiązywano oczy, wpuszczano do środka koła utworzonego przez dziewczęta, a do której jako pierwszej się zbliżył, ta najszybciej miała wziąć ślub.

Podobnie było z wróżbami z psem. Dziewczyny kładły na podwórku kromki okraszone tłuszczem: który kawałek psiak chwyci najpierw, to ta panna pierwsza wyjdzie za mąż.

Starano się również zapamiętać sny w noc św. Andrzeja, bo rzekomo miały być „prorocze”. Natomiast wytrwałym proponowano, by w wigilię św. Andrzeja ucięły gałązkę wiśni i wstawiły do wody. Jeśli zakwitła na Boże Narodzenie, to ślub był bliski.

Niektóre andrzejkowe wróżby przetrwały do dziś, jak np. „spacer trzewików” ustawianych kolejno od ściany do ściany. Właścicielka buta, który wygrywa wyścig, jako pierwsza ma stanąć na ślubnym kobiercu. Literki z obierków to kolejna wróżba. Każda panienka stara się tak obrać jabłko, by obierka była jak najdłuższa. Następnie rzuca się ją przed siebie z nadzieją, że utworzy się literka ukochanego.

Można też wkładać karteczki z imionami pod poduszkę. Na drugi dzień rano dziewczyna wyciąga karteczkę z imieniem – to ma być jej ukochany.

Inna wróżba wiąże się z ukryciem symbolicznych przedmiotów pod talerzami, następnie panienki je wyciągają; jeśli trafi się obrączka – oznacza to zamążpójście; różaniec – klasztor; gałązka mirtu – staropanieństwo.

Dziś chyba do najbardziej znanych należy lanie wosku na zimną wodę – w powstałych kształtach szuka się odniesień do życia.