Jak wybrać odpowiednią deskę do krojenia? Która deska jest najlepsza: drewniana, bambusowa, plastikowa czy szklana?

Deska do krojenia zapewnia higieniczne cięcie produktów spożywczych, chroniąc powierzchnie kuchenne przed zarysowaniami przez noże. Właściwie dobrana przeciwdziała też ich tępieniu się ich ostrzy.

Deska kuchenna może być wykonana z różnych materiałów, takich jak:

• różne gatunki drewna drzew, przeważnie liściastych,
• bambus,
• tworzywo sztuczne,
• szkło,
• kamień.

Najbardziej przystępne ceny mają deski plastikowe, a nieco droższe są drewniane, choć te wykonane z gatunków drzew o twardym i trwałym drewnie bywają najdroższe. Podobnie może plasować się koszt zakupu deski kamiennej, natomiast w przypadku tej szklanej to średnio kilkadziesiąt złotych. W zależności o rodzaju materiału są polecane do różnych zastosowań, zwłaszcza że względem innych mają określone zalety i wady.

Drewniane deski do krojenia to wybór całkowicie naturalny, a przy tym wystarczający na lata. Materiał ten zapewnia stabilne prowadzenie noża i dzięki odpowiedniej twardości nie powoduje zużywania się jego ostrza. Najczęściej też zasklepia się, przez co rysy na nim są mniej widoczne. Chłonie jednak zapachy i łatwi się plami.

Kolejną zaletą drewna jest ochrona przed rozwojem drobnoustrojów, ponieważ zawiera ono związki bakteriobójcze.

Wadą desek drewnianych jest jednak ich porowatość, z powodu której mogą wnikać do nich bakterie, a następnie przedostawać się do innych krojonych produktów. Z tego powodu nie powinno się używać tej samej deski do mięsa oraz innych produktów. Najlepiej, by do wyrobów odzwierzęcych służyła oddzielna deska. Trzeba też odpowiednio dbać o jej czystość, tj. przecierać octem lub cytryną, a najlepiej wyszorować ją sokiem z dodatkiem gruboziarnistej soli.

Deski drewniane nie nadają się do mycia w zmywarce, ponieważ nasiąkają wodą, mogą odkształcać się i pękać, a do drewna przenikają niepożądane zapachy i drobnoustroje. Warto dbać o nie, regularnie je impregnując za pomocą oleju – jadalnego lub specjalnie do tego przeznaczonego produktu. Jest to polecane zwłaszcza w przypadku droższych desek z twardego drewna, które są szczególnie długowieczne. Taki zabieg jest wskazany również przed pierwszym użyciem deski drewnianej. Nie tylko chroni drewno, ale też zabezpiecza je przed drobnoustrojami.

Deski drewniane mogą być wykonane z różnych gatunków drewna, najczęściej drzew liściastych, gdyż w przypadku iglastych najczęściej jest zbyt miękkie (są jednak wyjątki). Polecane są deski do krojenia wykonane m.in.:

• z drewna dębowego,
• z drewna akacjowego,
• z drewna czereśni,
• z drewna wiśni,
• z drewna oliwnego,
• z drewna tekowego,
• z drewna drzewa mango,
• z drewna hebanowego,
• z drewna cedrowego.

Rodzimych gatunki drzew o twardym drewnie to zwłaszcza buk, grab i cis, a w dalszej kolejności – lipa, orzech włoski.

Deski do krojenia bambusowe to na pewno opcja służąca zrównoważonym wyborom, gdyż jest to roślina zaliczana do traw, a nie do drzew, która charakteryzuje się bardzo szybkim przyrostem.

Bambus bywa mylnie nazywany drewnem, podczas gdy do wyrobu m.in. desek kuchennych stosowana jest prasowana trawa bambusowa, stąd jej widoczne równoległe warstwy. Tak przetworzona ma dużą twardość i odporność na wilgoć, choć przy jej nadmiarze może ulegać uszkodzeniu, dlatego trzeba myć ją ręcznie.

Dzięki temu, że w deskę bambusową nie wsiąkają łatwo płyny, jest ona bardziej higieniczna niż ta z drewna. Jest ona bardziej polecana do krojenia produktów, które wydzielają soki, np. pomidorów czy czosnku, nie mówiąc już o mięsie czy rybach.

Podobnie jak drewno, bambus nie powoduje przyspieszonego zużywania materiału noży, jednak są na niej bardziej widoczne wszelkie rysy i nacięcia. Jest jednak znacznie lżejszy niż drewno drzew, dzięki czemu wykonana z niego deska stanowi bardziej poręczny sprzęt kuchenny. Tak, jak drewniana, powinna być myta ręcznie.

Deski plastikowe są wykonane z materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością i mają uniwersalne zastosowanie. Są lekkie, nie tępią noży, ale stosunkowo szybko się zużywają. Ze względu na pochłanianie związków m.in. zapachowych, desek słabszej jakości oraz długo używanych nie należy myć w zmywarce. Ulegają dość szybkiemu zużywaniu, więc trzeba regularnie je wymieniać.

Choć są polecane do krojenia produktów, które wydzielają przy tej czynności sporo płynów, nie są zabezpieczone przed ich wnikaniem w pory i ubytki plastiku, które tworzą się zwłaszcza przy krojeniu. Co prawda spora część tego typu produktów wytworzona jest z tworzywa zawierającego związki antybakteryjne, ale ich kontakt z żywnością nie jest korzystny.

Poważną wadą desek kuchennych z plastiku jest zużywanie się tego materiału w miarę użytkowania. Jego drobiny przenikają do żywności, a w przypadku produktów bakteriobójczych towarzyszą im też związki nieobojętne dla zdrowia, którym przypisuje się działanie hormonalne i niekorzystny wpływ na wątrobę, jelito czy tarczycę.

Deski plastikowe, zwłaszcza w dobrym stanie, to jednak polecany element wyposażenia kuchni ze względu na higienę. Mowa jednak nie o jednej desce, a o ich zestawie, w którym każda ma inny kolor odpowiadający innym rodzajom produktów:

• deska czerwona – surowe mięso czerwone,
• deska żółta – surowe mięso drobiowe,
• deska brązowa – mięso gotowane i wędliny,
• deska niebieska – surowe ryby i owoce morza,
• deska zielona – warzywa i owoce,
• deska biała – nabiał i pieczywo,
• deska fioletowa – produkty dla alergika.

Za sprawą takiego kodu kolorystycznego ryzyko zanieczyszczenia bakteriami kolejno rozdrabnianych artykułów, a zwłaszcza przeniesienia ich z produktów surowych na te poddane obróbce termicznej, jest zredukowane do minimum.

Szklane deski do krojenia to najbardziej higieniczny wybór pośród wszystkich rodzajów. Szkło jest też materiałem neutralnym chemicznie, a więc najbardziej polecanym do żywności.

Szklane deski do krojenia są całkowicie nieprzenikalne dla bakterii, a więc polecane zwłaszcza do surowego mięsa i ryb. Dzięki hartowaniu szkło jest całkowicie odporne na zarysowania przez noże, można też z powodzeniem myć je w zmywarce. Taką deskę łatwo jednak uszkodzić lub stłuc.

Istotną wadą desek szklanych jest wysoka twardość materiału, który powoduje szybkie tępienie noży, a nawet ich uszkodzenia. Używanie noża z ostrzem ceramicznym nie załatwia przy tym sprawy, gdyż zwykle jest ono kruche i szybko pojawiają się w nim ubytki. Ostrza noży mają też tendencję do ślizgania się po powierzchni szklanej deski, co sprawia, że cięcie może nie być precyzyjne ani bezpieczne.

Takie same wady mają deski ceramiczne oraz kamienne, wykonane np. z granitu, marmuru czy łupka. Choć wyglądają dekoracyjnie, te ostatnie najlepiej nadają się nie do krojenia, ale serwowania jedzenia. Wytrzymują temperaturę naczyń wyjętych z piekarnika i kontakt z jedzeniem o intensywnych kolorach czy zapachach. Sprawdzi się więc jako funkcjonalna ozdoba kuchni lub jadalni.

Dobrym rozwiązaniem jest zakup kilku rodzaju desek do kuchni, których będziemy używać przy odpowiednich produktach i okazjach.