1 maja w czasach PRL. Tak wyglądały pochody w Malborku organizowane z okazji Święta Pracy. Były też spotkania i akademie

Pochody 1-majowe jak społeczny rytuał
1 maja w czasach PRL zaczynał się sezon na tenisówki, nazywane też przez niektórych pepegami. Ci, którzy nosili białe, mieli swoje patenty, by po kilku założeniach znów wyglądały na nowe. Jedni je prali, inni zamalowywali pastą do zębów, koniecznie Nivea, albo po prostu kredą. Tą samą, którą pisało się na szkolnych tablicach.

To właśnie tenisówki pasowały idealnie do białych podkolanówek, które wkładało się na pochód pierwszomajowy do galowego stroju. Jeśli było chłodno, trzeba było je naciągnąć na beżowe rajstopy. A sądząc po zdjęciach z lat 70. i 80., upały się raczej często nie zdarzały, bo większość osób ma na sobie płaszcze.

Wydaje się, że w czasach komuny pochody były w miastach „od zawsze”. Były rodzajem tradycyjnego społecznego rytuału, do którego starannie przygotowywali się wszyscy. Panie sięgały po odświętne garsonki, sukienki i pantofle, panowie wkładali garnitury i krawaty. W zakładach pracy z magazynów „wyjeżdżały” flagi, transparenty i firmowe emblematy. Odkurzano sztandary, a orkiestry stroiły instrumenty. Podczas przemarszu wszystko musiało być dopięte na ostatni guzik, by dobrze wyglądało przed trybuną, na której stali przedstawiciele lokalnej władzy.

Aby jeszcze bardziej podkreślić uroczysty charakter majowego święta, organizowane były akademie, podczas których na scenie prezentowały się dzieci i lokalni artyści. Były też przemowy, okolicznościowe medale i odznaczenia.

- W przededniu Święta Pracy odbyła się uroczysta akademia, w której wzięli udział mieszkańcy miasta oraz członkowie władz politycznych i administracyjnych z I sekretarzem Komitetu Miejskiego PZPR Marianną Cebulą i naczelnikiem miasta Piotrem Wasińskim. Podczas akademii Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski udekorowano Halinę Gostanicką, emerytowaną pracownicę Cukrowni Gdańskich – donosiły media w 1982 r.

1 maja 1981 r. na ulicach było pusto. To wówczas było coś niespotykanego.

Po raz pierwszy w powojennej historii miasta 1 maja przebiegł bez tradycyjnego pochodu i uroczystych akademii. Nie sprzyjała temu pełna napięcia sytuacja wewnętrzna stwarzająca idealne warunki do zbiorowych wystąpień ulicznych – odnotowano w 1981 r. w „Kronice miasta Malborka”.

Ale 12 miesięcy później była niedziela i… wszystko wróciło do normy.
- W pochodzie pierwszomajowym wzięło udział ok. 8 tys. osób. Po wysłuchaniu okolicznościowych przemówień uczestnicy manifestacji przeszli od dworca PKP ulicami: Kościuszki, Marchlewskiego i 17 Marca do Pomnika Wdzięczności, gdzie złożono wiązanki kwiatów. Uczestnicząca w pochodzie grupa rolników z gminy Malbork przekazała gorące pozdrowienia robotnikom. Dużą barwnością wyróżniały się manifestujące grupy młodzieży malborskich szkół – czytamy w jednej z notatek prasowych z 1982 r.

Po latach to właśnie uczniowie nie najlepiej wspominają majowe obchody. Dzieciaki to jeszcze „kręciło”, bo niewiele rozumiały, ale nastolatkowie jak tylko mogli, uchylali się od przydzielenia im szturmówek, czyli niewielkich chorągwi. Dzięki temu mogli ulotnić się w trakcie pochodu z jego szeregów, gdy już nauczyciele odnotowali ich obecność.