Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Malbork. Ścieżka historyczna po Śródmieściu ma być nową atrakcją. To spacer szlakiem uratowanych zabytków i miejsc, których już nie ma

Anna Szade
Anna Szade
Radosław Konczyński
Ścieżka historyczna po Malborku ma być kolejną atrakcją, która powstanie w ramach programu rewitalizacji Śródmieścia. To sposób na wyeksponowanie zachowanych zabytków i pokazanie miasta, którego już nie ma. Magistrat poszukuje wykonawcy tego przedsięwzięcia.

Urząd Miasta poinformował, że prowadzi postępowanie z wolnej ręki na wyłonienie wykonawcy ścieżki historycznej po Śródmieściu Malborka. Wcześniej umowa na realizację tego przedsięwzięcia, co zapowiadał magistrat, miała być podpisana z Zakładem Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku sp. z o.o. Wcześniej w postępowaniu przetargowym nie było chętnych na to zlecenie.

Firma komunalna nie podjęła się tego zdania. W projekcie są przewidziane urządzenia, których nie ma w sprzedaży, nie ma więc możliwości ich kupienia i zamontowania, a pracownicy spółki nie są w stanie wykonać ich samodzielnie – tłumaczy Józef Barnaś, wiceburmistrz Malborka.

Negocjacje trwają. Ile może kosztować ta nowa atrakcja?

Problem stwarzają trzy fotoplastikony i tablica historyczna uzupełnioną o taką funkcję. To popularne na przełomie XIX i XX wieku urządzenie, umożliwiające widzom oglądanie zmieniających się trójwymiarowych zdjęć. Dzięki nim będzie można oglądać miejsca, które znane są tylko ze starych fotografii. Właśnie ze względu na to, że ma to być nie tylko zwykły spacer, ale i podróż w czasie, projektanci zdecydowali się na takie rozwiązanie. Ale to, oczywiście, tylko stylizacja. Na przykład jeśli chodzi o tablicę historyczną, która ma być wyposażona w wizjer, by oglądać umieszczone wewnątrz zdjęcia, to ledowe oświetlenie ma być zasilane ogniwem słonecznym zamontowanym na górnej „półce” tablicy.

Aktualnie magistrat prowadzi negocjacje z potencjalnymi wykonawcami tego oryginalnego projektu.
- Zainteresowane są dwie firmy. Myślę, że w ciągu maksymalnie dwóch tygodni te ustalenia zakończymy – zapowiada Józef Barnaś.
Ale już wiadomo, że cena, która pojawi się na fakturze, może być o 30-40 proc. wyższa niż pierwotnie planowano. W marcu tego roku, Urząd Miasta informował, że przeznacza na to zadanie niecałe 250 tys. zł. Przez tych kilka miesięcy wiele się na rynku zmieniło w związku z szalejącą inflacją.

Ścieżka historyczna po Śródmieściu. Co o niej wiadomo

Ta wyznaczona trasa ma mieć dwie funkcje. Chodzi o to, by pokazać to, co zachowało się w Śródmieściu. Tym bardziej, że wiele budynków po drodze przeszło już metamorfozę w ramach programu rewitalizacji. Warto więc zerknąć, co się zmieniło. I właśnie to, czym można się już pochwalić, ma być uzupełnione o te historyczne widoki, które przetrwały dzięki zdjęciom, by przywrócić pamięć o nich.

Ścieżka historyczna będzie się składała z 24 przystanków, które zostaną wyposażone w małą architekturę: ławki, stojaki na rowery, kosze na śmieci. Ale też w tablice informacyjne z opisem tych punktów.
Cała trasa ma mieć 4400 metrów długości, ale zaprojektowana została w trzech wariantach:

  • trasa czerwona o długości 2350 metrów od ulicy Kościuszki przez ul.
    Sikorskiego - Orzeszkowej – Krakowską - Reymonta - Sienkiewicza - łącznikiem do
    ul.Mickiewicza -.Grunwaldzką - ul.17 Marca – al. Rodła - pl.Wolności do pl. Słowiańskiego;
  • trasa żółta 100 metrów prowadzi z pl. Słowiańskiego w kierunku bulwaru Macieja Kilarskiego i dalej, do Zewnętrznego Muzeum Fortyfikacji;
  • trasa niebieska o długości 1950 metrów prowadzi z pl.Słowiańskiego przez ul. Armii Krajowej – Hallera – Słowackiego – Derdowskiego do ul. 17 Marca.

Aby spacerowicze się nie zgubili, poprowadzą ich tabliczki ze strzałkami pomalowanymi na kolor trasy.

24 punkty odkrywania historii Śródmieścia. Co wybrano?

Jak czytamy w dokumentacji projektowej, informacje umieszczone na tablica zostaną opracowane w oparciu o dane znajdujące się w Gminnej Ewidencji Zabytków Malborka.
Oto, kolejne przystanki na trasie:

  1. Punkt z widokiem na ul. Kościuszki
    Start wyznaczony jest przy dawnym hotelu Zbyszko. W latach 1905-24 był to Hotel Stadt Elbing, do 1945 roku Nordischer Hof. Budynek nie uległ zniszczeniu w czasie działań wojennych. Dopiero w czasach PRL został przebudowany. Warto też zerknąć w stronę byłego Pemalu. W 1877 r. powstały tam warsztaty maszynowe Alberta Rahna. Przy fabryce zbudowana została willa właściciela, jedna z nielicznych tego typu budowli w Malborku pozostałych do dnia dzisiejszego.
  2. Punkt z widokiem na ul. Sikorskiego
    Obecnie jest w tym miejscu parking należący do marketu. Ale dawniej stał tam jeden z dwóch drewnianych budynków. Drugi dom „przytulony” był do muru cukrowni.
  3. Punkt z widokiem na ul. Orzeszkowej
    To ma pokazać nie tylko cukrownię, ale również okoliczne domy, w których mieszkali jej pracownicy. Wiele z nich mijamy na co dzień obojętnie, tymczasem to przykłady pięknej architektury.
  4. Punkt z widokiem na Kaplicę Menonicką przy ul. Reymonta
    Zbór wzniesiony został w latach 1906-1907 i znajdował się przy ulicy Wilhelmiego (obecnie Reymonta), istniał tam do 1945 r. jako kaplica. Przetrwała 1945 r. i szturm wojsk radzieckich, ale nie dotrwała do dziś. Po wojnie przez krótki okres budynek był wykorzystywany przez Rosjan jako kino. Potem kaplicę rozebrano. Obecnie w tym miejscu znajduje się przedszkole przy ulicy Reymonta. Wydaje się, że układ drzew odpowiada starym nasadzeniom, a układ fundamentów pokrywa się z zarysem kaplicy.
  5. Punkt z widokiem na ul. Konopnickiej
    Widok na ul. Konopnickiej z 1925 r. oraz kamienice neogotyckie. Ta przy ul. Konopnickiej 3- to dwukolorowa kamienica zdobiona fryzem i ostrołukowymi otworami okiennymi. Warte uwagi są również budynki przy ul. Konopnickiej 5 i 6.
  6. Punkt z widokiem na ul. Sienkiewicza
    W latach międzywojennych w Malborku istniało prywatne muzeum. Muzeum prowadzone było przez rodzinę Kotschedoff. Znajdowało się przy ulicy Goldener Ring 53/54, obecnie jest to ulica Sienkiewicza 54 (obok Biedronki). W tym budynku prowadzona była także restauracja oraz sklep, a w samym muzeum zebrano wiele ciekawych i ekscentrycznych eksponatów z całego świata. Nie można ominąć obojętnei budynku przy ul. Sienkiewicza 43. Działało tam Stowarzyszenie Misyjne St. Chrischona, które powstało w 1840 r. w celu ożywienia i pogłębienia wiary w duchu luterańskim. Pastorzy tego stowarzyszenia starali się utrzymać łączność z miejscowym kościołem ewangelickim, chociaż gromadzili się w oddzielnych kaplicach. W Malborku ruch ten zadomowił się w 1900 r. Od 1 września 1930 r. kaznodzieją tej społeczności
    był Paul Haberer, który w 1945 r. w ostatniej chwili zdążył ewakuować się wraz z rodziną do Niemiec. Obecnie to placówka dla dzieci prowadzona w ramach działań społecznych programu rewitalizacji.
  7. Punkt z widokiem na ul. Mickiewicza i Młynówkę
    To ma być rzut oka na starą fotografię i porównanie jej ze stanem obecnym. Wiele kamienic się zachowało. Najbardziej interesujące są kamienice z końca XIX w.: klinkierowa kamienica zbudowana na rogu ulic: A. Mickiewicza (Am Mühlengraben) i al. Rodła, z erkerem zwieńczonym wieżyczką, dwie kamienice z żółtej i czerwonej cegły przy ul. A. Mickiewicza.
  8. Punkt z widokiem na ul. Mickiewicza, dawny Hotel Kopernikus
    Hotel Kopernikus znajdował się kiedyś nad Młynówką. Był ciekawym budynkiem z ogrodem pomiędzy centrum miasta a dawnym ogrodem strzelców. Budynek prawdopodobnie zniszczony podczas oblężenia miasta w styczniu 1945 r.
  9. Punkt z widokiem na dawne Bractwo Strzeleckie, ul. Grunwaldzka
    Budynek Bractwa Strzeleckiego w Malborku znajduje się przy obecnej ulicy Grunwaldzkiej 9. W 2007 r. został uratowany przed rozbiórką jako budynek o wartości historycznej ze względu na min. ozdobne elementy elewacji - istniejącą tarcze strzelecką a pod nią miejsce po nieistniejącej tablicy ku czci Hindenburga. Na ul. Grunwaldzkiej nie można odwrócić wzroku również od kamienic czy Kościoła Chrześcijan Baptystów.
  10. Punkt z widokiem na ul. 17 Marca
    Kamienice budowane na przełomie XIX i XX w., bogato zdobione, przeznaczone dla przedstawicieli klasy średniej. Zachował się ciąg w południowej części ul. 17 Marca i ciąg przy ul. Grunwaldzkiej. Na rogu tych dwóch ulic, dla gdańskiego przedsiębiorcy o nazwisku Prochnow, wybudowano duży, neobarokowy, bogato zdobiony, trzypiętrowy dom narożny. Na rogu ulic: Grunwaldzkiej i Jagiellońskiej został wzniesiony
    bogato zdobiony, neorenesansowy dom narożny z wieżyczką. W zachodniej pierzei ul. 17 Marca, przed pierwszą wojną światową wybudowano kilka domów willowych, wykorzystujących motywy secesyjne.
  11. Punkt z widokiem na ul. 17 Marca, czyli dawny Urząd Miasta
    W Malborku przy ul. 17 Marca znajduje się budynek o bardzo ciekawej architekturze, obecnie mieści się w nim przedszkole. W latach 1919-1929 była to siedziba Urząd Miast, nim oddano do użytku obecny budynek UM, który pełni swoją funkcję do dziś. Zapewne funkcję swoją uzyskał gdy budynek Ratusza Staromiejskiego nie spełniał swojego przeznaczenia ze względu na skromne warunki lokalowe.
  12. Punkt z widokiem na ul. 17 Marca i ul. Żeromskiego
    Na rogu obydwu ulic znajduje się dawny budynek Banku Rzeszy, wybudowany na początku XX wieku. Obecnie ma tam siedzibę Społem. Uwagę zwraca też Szkoła św. Jerzego, ewangelicka placówka założona w 1805 r., która początkowo mieściła się w budynku przy ul. Ceglanej. W 1880 r. wzdłuż ul. Żeromskiego (Mühlengaße) wzniesiono nowy, dwupiętrowy gmach szkolny. W centralnym ryzalicie, na drugim piętrze ulokowano dwukondygnacyjną aulę, a po lewej i prawej stronie ryzalitu dwa zdobione portale. Przed wojną działała tu żeńska szkoła Heinrich von Plauen Schule, po wojnie Szkoła Podstawowa nr 1 im. S. Żeromskiego, Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Konopnickiej, później Gimnazjum nr 1 im. Jana III Sobieskiego, a teraz znów SP 1. A kawałek dalej, przy ul. 17 Marca, jeden z niewielu zachowanych, neoklasycystycznych budynków, w którym obecnie mieści się Bank Spółdzielczy.
  13. Punkt z widokiem na ul. Rodła i Synagogę
    Synagoga do 1938 roku, kiedy to została spalona przez nazistowskie bojówki, znajdowała się przy obecnej ul. 17 Marca, w miejscu przebiegającej obecnie al. Rodła. Malborska gmina żydowska istniała w latach 1813-1938. Istnieje za to budynek, w którym działała Szkoła Luizy, a obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. H. Sienkiewicza.
  14. Punkt z widokiem na Wieżę Ciśnień i Urząd Miasta
    Gmach urzędu powstał wg projektu Kurta Höppnera z Wałcza, z charakterystycznym podcieniem przy wejściu głównym do budynku. Obiekt był siedzibą Zarządu Miasta, mieściła się tam również Miejska Kasa Oszczędności, kawiarnia i szkoła handlowa. Atrakcyjna jest również wieża ciśnień, która przeszła metamorfozę w ramach programu rewitalizacji.
  15. Punkt z widokiem na Bramę Mariacką
    Brama Mariacka zbudowana w latach 1320-1330, gotycka brama pozwalająca wyjechać z Malborka do Sztumu – od południa. Przed wojną na najwyższej kondygnacji znajdował się zegar. W 1945 r. została całkowicie wypalona, a mury okaleczone pociskami. Podczas odbudowy w 1964 r. nie uwzględniono nadbudówki i nie zrekonstruowano czterospadowego dachu. Przez wiele lat brama stała nieużytkowana. Dopiero w latach siedemdziesiątych urządzono w niej kawiarnię, co wymagało prac adaptacyjnych wewnątrz obiektu i wykonania schodów po stronie zewnętrznej. Groźny pożar na początku lat osiemdziesiątych wyrządził wiele szkód wewnątrz budynku, przyczynił się również do znacznego osłabienia murów.
  16. Punkt z widokiem na bulwary nadrzeczne
    Kilka razy w ciągu całej swojej historii rzeka Nogat "wyschła", zamknięto dopływ wody z Wisły
    by móc prowadzić min. prace budowlane mostów na rzece.
  17. Punkt z widokiem na pl. Słowiański oraz na róg ul. Słowackiego, Żeromskiego i Armii Krajowej – Targ Konny, budynek Starostwa
    Budynek wzniesiony w latach 1893-1895 na pl. Słowiańskim wg projektu Reimera i Körtego z Berlina, kierowany przez berlińskiego architekta Richtera. Gmach w kształcie litery „L”, zdobiony ryzalitami, blendami, sterczynami i małym podcieniem przy wejściu głównym. Boczna część budynku przeznaczona była na stajnie i pomieszczenia gospodarcze.
  18. Punkt z widokiem na kościół parafialny pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
    Został zbudowany w latach 1711-1712 dla ewangelików w konstrukcji ryglowej w miejscu poprzedniego kościoła pw. św. Jerzego (pocz. XV w.), zniszczonego w latach 1457-1460, a następnie w roku 1658. Istniejący do dziś kościół zbudowany został na podstawie projektu Johanna Michaela Ranischa z Gdańska lub Jakuba Gronau z Malborka. Wewnątrz znajduje się barokowe wyposażenie, głównie z końca XVII i początku XVIII w.
  19. Punkt z widokiem na budynek szpitala
    Zgromadzenie Diakonisek zostało powołane do życia w 1834 r. w Keiserwerth w Nadrenii. Ideą przewodnią
    była służba apostolska na rzecz chorych w kościele ewangelickim. Obejmowała ona opiekę nad
    sierotami, kalekami, inwalidami wojennymi, starcami i ubogimi, szpitalnictwo i opiekę nad
    chorymi. W 1865 r. sejmik powiatowy i landrat w Malborku nawiązali kontakt z domem zakonnym Diakonisek w Królewcu. W 1867 r. diakoniski otrzymały od miasta budynki szpitala powiatowego w Malborku. Szpital otrzymał nazwę "Ewangelicki Dom Diakonisek w Malborku". Funkcjonował do 22 stycznia 1945 r., do momentu wkroczenia do miasta Sowietów. Dokładnie 23 maja 1945 roku wznowił działalność jako Szpital Miejski.
  20. Punkt z widokiem na Szpital Jerozolimski
    Pierwsze szpitale: św. Ducha i św. Jerzego na przedmieściach Malborka pojawiły się ok. XIV w. Podczas potopu szwedzkiego całkowicie zniszczony został szpital św. Jerzego i jego funkcję przejął Szpital Jerozolimski Budynek zlokalizowany przy ul. Armii Krajowej, wzmiankowany w 1528 r., w czasach zakonnych pełnił funkcję przytułku. Na przełomie XIX i XX w. obiekt przebudowano, a pomieszczenia zaadaptowano na
    potrzeby ewangelickiego domu spokojnej starości. Obiekt został szczęśliwie uratowany przed całkowitym
    zniszczeniem. Za budynkiem dawnego szpitala znajdują się pozostałości cmentarza. Przewożono tam również zmarłych podczas licznych epidemii. Współcześnie ma pełnić funkcję parku.
  21. Punkt z widokiem na dawny wiatrak przy Cmentarzu Jerozolimskim
    Wiatrak na mapie z 1905 r. znajdował się przy ówczesnej ul. Feldweg, obecnie Hallera, w pobliżu
    cmentarza położonego za budynkiem Szpitala Jerozolimskiego.
  22. Punkt z widokiem na ul. Słowackiego i nieistniejący szpital św. Marii
    Szpital założony został w 1866 roku, rok wcześniej niż Szpital Diakonisek. Znajdował się
    przy obecnej ulicy Słowackiego w Malborku. Budynek przetrwał działania wojenne ale został
    spalony przez Rosjan po zajęciu miasta i rozebrany.
  23. Punkt z widokiem na ul. Słowackiego
    To rzut oka na szpital z dziedzińcem od strony ul. Słowackiego. Szpital Powiatowy dziedziniec od Słowackiego lata międzywojenne, ale i mur okalający teren dawnego cmentarza pomiędzy ul. Słowackiego i Armii Krajowej. Znajduje się tam tablica upamiętniająca Conrada Steinbrechta, konserwatora zamku malborskiego. Jego nagrobek, jak i cały cmentarz, nie zachowały się do dnia dzisiejszego.
  24. Punkt z widokiem na ul.17 Marca – jednostka wojskowa
    Koszary zbudowane w latach 1902-1906, rozbudowywane do roku 1911, pomiędzy ulicami
    Jagiellońską i Słowackiego.

Nawet teraz, gdy ścieżka formalnie nie została wytyczona, warto wybrać się tam na spacer, by przyjrzeć się z bliska wszystkim ciekawym miejscom. Jeśli faktycznie uda się wyłonić wykonawcę, będzie miał sześć miesięcy na wykonanie całego zadania. Wszystkie inwestycje realizowane z unijnym dofinansowanie w ramach programu rewitalizacji "Malbork na plus" muszą być gotowe do połowy 2023 r.

Malbork. Ścieżka wytyczona po obszarze rewitalizacji przypom...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na malbork.naszemiasto.pl Nasze Miasto