Malbork. Sygnalizacja świetlna na al. Rodła miała odmienić życie w mieście. Właśnie mija 20 lat od zastosowania tego inteligentnego systemu

W Malborku na początku 2001 r. na drodze krajowej nr 22 i na głównych skrzyżowaniach z nią zaczęła działać całkiem nowa sygnalizacja świetlna. Miała być lekarstwem na korki, jak wynika z ówczesnych deklaracji Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych, poprzedniczki Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

Na przełomie 2000 i 2001 w „Kronice miasta Malborka” są aż dwa wpisy dotyczące sygnalizacji świetlnej, uznawanej za przełom w regulowaniu ruchu drogowego nie tylko w kraju, ale i Europie. W Polsce systemem mógł wówczas pochwalić się tylko Malbork.

- Zaczęła działać najnowocześniejsza w Polsce sygnalizacja świetlna o dwuznacznej z pozoru nazwie UTOPIA SPOT, mająca na celu upłynnienie ruchu drogowego przez główną arterię miasta, al. Rodła. Inwestorem była Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych w Gdańsku, a wykonawcą holenderska firma Peek Traffic BV – odnotowano w miejskiej kronice.

Skąd wzięła się nazwa? UTOPIA-SPOT jest złożeniem dwóch akronimów określających dwie zasadnicze części składające się na system: UTOPIA – Urban Traffic OPtimisation by Integrated Automation (Optymalizacja Ruchu Miejskiego przy użyciu Zintegrowanej Automatyki) oraz SPOT – Signal Progression Optimisation Technology (Technologia Optymalizacji Sygnalizacji).

Po raz pierwszy system został zastosowany w Turynie w 1984 r. Od przełomu XX i XXI wieku instalowano go w wielu największych europejskich miastach. Chwilę po Malborku sygnalizacja zaczęła obsługiwać ruch na obwodnicy Trójmiasta.

Dwie dekady temu mieszkańcy Malborka spodziewali się cudu po nowiutkiej sygnalizacji. Wszystko miało być w ruchu, bez czekania na zielone, bez utrudnień, bez emocji.
Tymczasem kilka miesięcy po uruchomieniu tego inteligentnego systemu ruszyła lawina skarg. Na drogi krajowe nie byli wpuszczani piesi, musieli naciskać guziki, by przejść na drugą stronę, nie zawsze od razu zapalało się zielone światło. Czasem stali i przechodnie, i kierowcy, patrząc na siebie wilkiem, a górę brała sztuczna inteligencja.
Dlatego za pośrednictwem redakcji „Dziennika Bałtyckiego” domagali się przywrócenia starych świateł i krytykowali, że nowe rozwiązania to jeden z przykładów na najgorzej zainwestowane publiczne pieniądze.

Odniósł się do tego przedstawiciel holenderskiej firmy, która montowała sygnalizację w mieście.

Malbork jest pierwszym w Polsce miastem, w którym zamontowany został komputerowy program kierowania ruchem. System UTOPIA SPOT, zamontowany na malborskich skrzyżowaniach, sprowadzony został z Holandii. Jest to bardzo inteligentny system. W każdej chwili można go przeprogramować. Komputer można tak ustawić, by ograniczyć korki w mieście. Sygnalizacją zarządza czujnik. Dopasowuje on długość zielonego światła do natężenia ruchu – tłumaczył Mike Kawczyński z Peek Traffic BV w kwietniu 2001 r.

W lipcu 2017 r. na malborskich drogach krajowych zastosowane zostało nowe rozwiązanie. UTOPIĘ zastąpił ImFlow.

- Na skrzyżowaniach wykonano nowe sygnalizacje świetlne i wdrożono nowoczesny system kompleksowego, adaptacyjnego sterowania ruchem maksymalizujący przepustowość skrzyżowań w oparciu o rzeczywiste dane o ruchu. System obejmuje nie tylko skrzyżowania na przebudowywanym odcinku, ale kilka innych w ciągu drogi krajowej nr 22, czyli al. Rodła – poinformowała Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad 3,5 roku temu o pojawieniu się na "krajówce" systemu ImFlow.

Ale to, co drogowcy uznają za sukces, czyli upłynnienie ruchu tranzytowego, to dramat dla mieszkańców. Krajowa "22" od niemal 35 lat dzieli miasto na pół. A więc im więcej samochodów przejeżdża swobodnie, niepowstrzymywanych przez czerwone światła na przejściach dla pieszych czy na skrzyżowaniach z drogami lokalnymi, tym gorzej dla mieszkańców.

Te opinie o dyskryminacji malborczyków pobrzmiewają od lat, także w interpelacjach radnych. Ostatnio rzeczniczką mieszkańców w tej sprawie stała się radna Krystyna Keńska, która od początku swojej pracy w Radzie Miasta, czyli od 2018 r., nagłaśnia problemy, jakie mają przechodnie, bo zielone światło pali się dla nich zbyt krótko. To dotyczy wielu lokalizacji. Najbardziej jaskrawy przykład dotyczy „zebry” na al. Rodła, nieopodal skrzyżowania z ul. Kościuszki.

Policzyłam, jest tam siedem białych pasów, już na czwartym robi się czerwone i pozostałe trzeba przeskoczyć. Dla osób, które mają kłopoty z poruszaniem, to jest wyczyn. Rzeczywiście jest kłopot z tym przejściem – argumentowała radna Krystyna Keńska w czerwcu tego roku, prosząc włodarza o interwencję u zarządcy drogi.

- Sprawę zbyt krótkiego cyklu świateł na przejściu dla pieszych przekazaliśmy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Gdańsku. Ostatecznie problem zostanie rozwiązany dopiero po zakończeniu modernizacji tego odcinka drogi krajowej nr 22 – poinformował w odpowiedzi na interpelację burmistrz Marek Charzewski.

Kiedy będzie ta gruntowna przebudowa krajowej „22”, tego na razie nie wiadomo. Trudno jednak spodziewać się, że do tego czasu zmieni się filozofia drogowców, która została zawarta w stanowisku GDDKiA do jednej z wcześniejszych interpelacji Krystyny Keńskiej.

Wprowadzenie zmiany spowodowałoby zmniejszenie przepustowości na drodze krajowej nr 22 oraz przyczyniłoby się do nieefektywnego działania sygnalizacji świetlnej i wzrostu kolejek pojazdów, odkładających się na kolejnych skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną – tłumaczył w styczniu 2020 r. Karol Markowski, zastępca dyrektora gdańskiego oddziału GDDKiA.

Miasta na całym świecie wprowadzają pilotażowe rozwiązania, które mają pomóc pieszym, najsłabszym użytkownikom ruchu drogowego. Już wiele lat temu na skrzyżowaniach w Singapurze zamontowano specjalną sygnalizację świetlną z rozbudowanym przyciskiem wzywającym zielone światło. Posiadacze specjalnej karty miejskiej przeznaczonej dla osób w wieku 60+, zamiast naciskać guzik, przyciskają ją do czytnika. W ten sposób mają gwarancję, że podczas najbliższej zmiany świateł zielone będzie się świeciło dłużej od 3 do 13 sekund.

W Holandii sprawdzano nową aplikację Crosswalk, która daje osobom o ograniczonych możliwościach poruszania się dodatkowy czas na pokonanie ulicy.
- Specjalny czujnik umieszczony w ulicznych światłach skanuje przejście i gdy „zauważy”, że guzik wciskany jest przez osobę potrzebująca takiego wsparcia, wydłuża czas trwania zielonego światła. W zależności od potrzeby, aplikacja wybiera jeden z czterech wariantów długości światła. Chodzi też o to, by nie hamować ruchu bez potrzeby – informował serwis miasto2077.pl. - Gdy ulicę ma przekroczyć grupa pieszych, np. przedszkolaków, aplikacja wydłuża im zielone światło dopóty, dopóki opiekun nie zasygnalizuje, że wszyscy znaleźli się bezpiecznie po drugiej stronie. Dopasowanie długości trwania świateł do indywidualnych potrzeb może działać też w drugą stronę.

Jeśli więc drogowcy dwie dekady temu skorzystali z systemu wymyślonego przez Holendrów, to może zainteresuje ich także nowsza aplikacja? Na razie wydaje się to niemal niemożliwe, a sprzyjanie pieszym na "krajówce" - mocno utopijne.