Ksiądz dr Władysław Łęga (1889-1960) podjął się zbadania i opisania pod względem etnograficznym Powiśla oraz części Żuław, które na przełomie XIX i XX wieku nazywane były ziemią malborską. Przez większość swojego życia mieszkał na Pomorzu, m.in. w Mirowicach (pow. sztumski), Pelplinie, Grudziądzu i Sopocie.
Jego najważniejszym dziełem była monografia etnograficzna pt. „Ziemia malborska. Kultura ludowa”, wydana przez Instytut Bałtycki w 1933 roku. Publikacja jest trudno dostępna, dlatego Towarzystwo Miłośników Ziemi Sztumskiej wspólnie z Wydawnictwem Region wydało jej wznowienie. Treści pod względem językowym zostały dopasowane do dzisiejszego czytelnika (uwspółcześniono język monografii). Komentarz historyczno-etnologiczny do tego wydania napisali pochodząca ze Starej Kościelnicy dr Aleksandra Paprot-Wielopolska oraz sztumianin Krystian Zdziennicki.
- Zbieranie materiałów, które zakończyło się wydaniem „Ziemi malborskiej” przez księdza Łęgę, trwało około dwóch dekad. Trzeba podkreślić, że styczność z kulturą ludową Powiśla z racji swojego pochodzenia ten ksiądz - naukowiec miał od najmłodszych lat. Już w domu rodzinnym zapoznał się z lokalną tradycją pielęgnowaną przez jego rodziców. Swoje pierwsze badania etnograficzne na Powiślu rozpoczął natomiast w 1913 roku. W wakacje jako kleryk pelplińskiego seminarium przebadał kilka wsi w powiatach sztumskim i kwidzyńskim - wyjaśnia Krystian Zdziennicki.
Na tak długi okres zbierania materiału badawczego wpływ miało zakończenie I wojny światowej oraz przegrany plebiscyt, który przesądził o przynależności prawie całego Powiśla do Niemiec. Naukowiec został odcięty od swojego terenu badawczego. Dlatego „Ziemia malborska” została wydana dopiero w 1933 r. Ksiądz zaprezentował w niej wyniki dotyczące około 40 powiślańskich wsi.
- W swojej publikacji opisał kulturę ludową, którą podzielił na trzy zasadnicze części: materialną, społeczną i duchową. Bazą źródłową były materiały zbierane przez niego z ówczesnych powiatów przynależących do Niemiec - sztumskiego, kwidzyńskiego i malborskiego, a także leżącego w Wolnym Mieście Gdańsku powiatu Wielkie Żuławy i polskiej enklawy - tzw. Rzeczpospolitej Janowskiej w powiecie gniewskim, a następnie tczewskim - tłumaczy Krystian Zdziennicki. - Oprócz swoich badań terenowych wykorzystał też dorobek naukowy badaczy zarówno polskich, jak i niemieckich, co z pewnością świadczy o jego skrupulatności badawczej.
Ksiądz-etnograf przez całą swoją karierę udowadniał naukowo polskość badanych przez siebie terenów, w tym Powiśla. Wyraźnie widać tę tendencję również w jego „Ziemi malborskiej”.
Monografia zebrała przychylne recenzje w środowisku naukowym II RP, jak również już w czasach Polski Ludowej. Wybitny pomorski etnolog Longin Malicki napisał, że ta pozycja „stanowi do dziś niezbędne źródło informacyjne dotyczące polskiej grupy etnicznej na ongiś silnie zgermanizowanym terenie pomorskim”.
Uwspółcześnione wydanie można kupić w Centrum Informacji Turystycznej w Malborku (na parterze Muzeum Miasta Malborka przy u. Kościuszki 54) oraz w sklepiku przyszpitalnym w Sztumie.
Jak postępować, aby chronić się przed bólami pleców
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
