Malbork. Uroczystość na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich z okazji 17 marca

W krótkich obchodach 68 rocznicy powrotu Malborka do Macierzy wzięła udział grupka mieszkańców. Lokalne władze samorządowe reprezentowali starosta Mirosław Czapla i wiceburmistrz Jerzy Skonieczny. Jak co roku, kwiaty składali też przedstawiciele formacji mundurowych, kombatanci, członkowie malborskich organizacji, harcerze.

Konsul Siergiej Siemionow przypomniał, że walki na Pomorzu były bardzo ciężkie. Na cmentarzu w Malborku pochowano 529 żołnierzy Armii Czerwonej.

- Należą się słowa wdzięczności władzom miasta za troskę o te mogiły i życzyć sobie tylko można, by - tak jak powiedział pan burmistrz - zawsze był pokój i zawsze znajdowały się drogi do utrzymania pokoju - mówił dyplomata z Konsulatu Generalnego Federacji Rosyjskiej w Gdańsku.

Od lat sporną kwestią pozostaje data 17 marca jako - do wyboru dla różnych zwolenników różnych określeń - zdobycia Malborka, wyzwolenia miasta czy też jego powrotu do Macierzy.

Przypomnijmy, że ze wspomnień niemieckich, m.in. żołnierza Richarda Weisera wynika, że wojska rzeszy opuściły miasto wieczorem 9 marca i po przejściu rzeki wysadziły mosty. Pozostała tylko Armia Czerwona.

W piśmie z 24 marca 1994 r. pułkownik Łuczkin, zastępca naczelnika Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony w Podolsku, pisał do Weisera (treść za Wiesławem Jedlińskim, "Malbork. Dzieje miasta"):

"Centralny Oddział Ministerstwa Obrony potwierdził następujące zdarzenia o wyzwoleniu miasta i twierdzy Marienburg:
Do miasta Malbork weszły odwody Armii Radzieckiej 26 stycznia 1945 r., wyzwoliwszy znaczną część miasta. Jednakże część domów mieszkalnych południowej twierdzy i sama twierdza pozostawała w rękach przeciwnika, który od czasu do czasu przeprowadzał kontrataki i prowadził ostrzał (ogień) artyleryjski na pozycje naszych wojsk do 9 marca 1945 roku.

9 marca 1945 roku przeciwnik rozpoczął odwrót. W dzienniku wojennych działań 161 rejonu umocnionego, w części, w której toczyły się walki w mieście i twierdzy malborskiej, pod datą 9 marca 1945 roku napisano:
9 marca 1945 roku przeciwnik pod naciskiem naszych oddziałów ubezpieczając się ariergardami (patrolami tylnymi) rozpoczął odwrót w kierunku Gdańska. Oddziały Armii Czerwonej pokonując opór przeciwnika usunęły ggo z części południowych twierdzy. 10 marca 1945 roku oddziały armii pokonując opór przeciwnika wyparły go z twierdzy i zamieszkałych południowych części twierdzy Malborka około 5.00 10 marca 1945 roku."

W zbiorach Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku znajduje się natomiast pismo Komitetu Obchodu pierwszej rocznicy oswobodzenia Malborka z dnia 13 marca 1946 r. Podano w nim informację, że rocznica ta przypada na niedzielę, 17 marca: "Zbiórka o 8.30 przed dworcem kolejowym; komendant garnizonu wygłasza raport. Pochód z orkiestrą przez miasto, przerwa na uroczyste nabożeństwo z kazaniem. Godz. 17 - akademia w gimnazjum.

" O udział poproszono wszystkie organizacje.