Malbork. Zabytkowe kamienice zmieniają się na oczach mieszkańców. Nie wszystkim podobają się nowe elementy, ale konserwator wydał zgody

Gdy w Malborku zabytki popadają w ruinę, jak jest w przypadku zabudowy przy ul. 17 Marca czy Grunwaldzkiej, wiele nieprzychylnych epitetów pada pod adresem ich właścicieli. Nieważne czy prywatnych, czy samorządowych. Wielu mieszkańców uznaje, że skoro nie dbają o historyczną zabudowę, to należą im się cięgi.
Ale z nieprzychylnymi reakcjami stykają się także inwestorzy, którzy decydują się na modernizację obiektów zabytkowych. Tak jest w dwóch ostatnich realizacjach.

Przy ul. Kościuszki, uznawanej za reprezentacyjny trakt miasta, nie zachowało się zbyt wiele oryginalnej przedwojennej zabudowy. A jeśli nawet, to – jak choćby w przypadku byłego hotelu Zbyszko – przeszła taką metamorfozę, że właściwie nie przypomina pierwotnego zamysłu architekta.

Budynek przy ul. Kościuszki 21 miał więcej szczęścia, bo w większości zachował się w nienaruszonym stanie. Obecnie jest częściowo prywatny, częściowo komunalny. Na parterze są punkty usługowe, na górze – mieszkania.
Obiekt wpisany jest do Gminnej Ewidencji Zabytków. Został zbudowany około 1900 r. w eklektycznym stylu z elementami neorenesansowymi i secesyjnymi. W 1914 r. właścicielem był Wilhelm Broscheit. Po drugiej wojnie światowej kamienica została przejęta przez miasto.
W latach 60. ubiegłego wieku na mieszkania zaadaptowano poddasze. W latach 90. odnowione zostało przyziemie w elewacji frontowej.

Gdy jakiś czas temu zaczęły się prace w jednym z lokali użytkowych, natychmiast dotarły do nas negatywne opinie. A to dlatego, że zamiast rzędu jednakowych okien pojawiły się drzwi wejściowe. Niektórzy uznali, że jest to rodzaj przemocy wobec miejskiego dziedzictwa. Inni dopatrzyli się w tym działaniu samowoli i pytają: „Gdzie jest konserwator zabytków?”

No to sprawdzamy, gdzie jest, prosząc - za mieszkańcami - o wytłumaczenie, jak to się stało, że nagle wchodzić się będzie do lokalu wcześniejszym oknem. Jak się okazuje, są na tę działalność zgody i kompromisy.

Projekt przebudowy budynku mieszkalnego przy ul. Kościuszki 21 w Malborku był kilkukrotnie uzgadniany z uwagi na fakt, iż ujęty został w Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Malborka. Ostatnie takie uzgodnienia miały miejsce w lipcu 2020 r., wcześniejsze w 2018 r. - zapewnia Izabela Rybczyńska, miejska konserwator zabytków w Malborku.

To oznacza, że inwestor ani na centymetr nie wykroczył poza zaopiniowane pozytywnie przedsięwzięcie.
- Projektowane zmiany na elewacji frontowej, ingerujące w substancję zabytku, polegają na powiększeniu („wydłużeniu") jednego z otworów okiennych do rozmiarów otworu drzwiowego oraz nieznacznie drugiej witryny okiennej. Ponadto witryny w lokalu zostały wymienione na nowe – opisuje metamorfozę Izabela Rybczyńska.

Co ciekawe, to powrót do tego, co już było, bo… drzwi były pierwsze, nie okna, jak można było sądzić przez ostatnie dziesięciolecia.

Projektowane zmiany mają swoje uzasadnienie w pierwotnej formie budynku. Na fasadzie w partii przyziemia widzimy, iż budynek w omawianym miejscu posiadał otwór drzwiowy oraz witrynę. Projektowane zmiany są więc powrotem do historycznego rozmieszczenia otworów na elewacji – tłumaczy konserwator Rybczyńska, podsyłając nam przedwojenną fotografię.

Również niewielka kamienica przy ul. Mickiewicza 50 przeszła ostatnio remont. To pochodzący z ok. 1900-1905 r. budynek. Jego charakterystyczną cechą jest fasada z cegły licowej z użyciem cegły glazurowanej.
Ale nie o detal architektoniczny w tym przypadku chodzi. Gdy zakończyły się prace, przechodniom ukazały się drzwi.

Widok niepasującego do reszty koloru drzwi dzisiaj mnie zdumiał – dzieli się wrażeniami jedna z mieszkanek miasta.

W dopiero co przyjętym przez Radę Miasta Malborka programie opieki nad zabytkami obydwie kamienice trafiły na listę „obiektów wyróżniających się”. I dalej czytamy w dokumencie, że „tworzą najbardziej wartościowy zasób zabytkowy miasta Malborka, stanowiący o specyfice jego krajobrazu kulturowego. Obiekty te przedstawiają najwyższe wartości historyczne, artystyczne i naukowe. Obligatoryjne jest utrzymanie tych obiektów w dobrym stanie technicznym, postulowana jest ich stopniowa renowacja i rewitalizacja.”

I, jak się okazuje, właśnie w tym kierunku poszły prace, które zostały tam ostatnio przeprowadzone. Nikt niczego nie zrobił na własną rękę, a zastosowana kolorystyka wejścia została dobrana w uzgodnieniu z miejskim konserwatorem zabytków.

Wykonanie odkrywek na oryginalnych drzwiach nie było możliwe, z uwagi na fakt, iż zostały one niegdyś wymienione na drzwi PCV. Drzwi zostały odtworzone w formie przejazdu bramnego w oryginalnym materiale, jako drzwi drewniane płycinowe z elementem przeszklenia w naświetlu. Kolor został dopasowany do kolorystyki ceglanej elewacji budynku z elementami glazurowanej cegły w kolorze ciemnobrązowym – wyjaśnia Izabela Rybczyńska.

Na tym dbałość o ten zabytek ma się nie skończyć.
- Dodatkowo w programie prac konserwatorskich stworzonym na potrzeby budynku przy ul. Mickiewicza 50 postulowana jest wymiana całej stolarki okiennej w budynku – informuje miejska konserwator.