Powiat malborski. Ranking zamożności "Wspólnoty" za 2021 rok. Jak tym razem wypadły nasze samorządy?

Na ranking „Najbogatsze samorządy” co roku z ciekawością czekają lokalni włodarze, ale i mieszkańcy, by ocenić, jak województwa, miasta wojewódzkie, miasta na prawach powiatu, miasta powiatowe, małe miasta i gminy wiejskie wypadają na tle innych samorządów w swoich, właśnie tych wymienionych kategoriach.

Raport – tak jak w poprzednich latach - przygotowali ci sami specjaliści w zakresie finansów jednostek samorządu terytorialnego. Paweł Swianiewicz jest profesorem nauk ekonomicznych, kierownikiem Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Julita Łukomska to adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Nie bez powodu twórcy rankingu przyjęli podział na kilka kategorii. Takie ujęcie oddaje możliwości samorządów różnych wielkości. Z celem mijałoby się wrzucanie ich do jednego worka. Poziom zamożności wyliczany jest bowiem na podstawie dochodów własnych i subwencji ogółem podzielonych przez liczbę mieszkańców.

Pominięte zostały wpływy z dotacji celowych. Zwłaszcza w okresie intensywnego korzystania z funduszy unijnych dotacje mają chwilowy, ale bardzo silny wpływ na wielkość dochodów. Wpływ wielkiej dotacji inwestycyjnej potrafi wywindować samorząd wysoko w  rankingu. Jest to awans chwilowy (incydentalny) i niemający związku z trwałym wzrostem zamożności budżetu. Wydaje się więc, że uwzględnienie tylko dochodów własnych i otrzymywanych subwencji lepiej oddaje hasło naszego rankingu: „zamożność” - wyjaśniają autorzy raportu.

Pod uwagę brane więc były m.in. dochody własne, które wpływają w ciągu roku do budżetów. Składają się na nie m.in. wpływy z podatków, opłat, ze sprzedaży lub dzierżaw majątku, ale również udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych z podatku dochodowego od osób prawnych.

Jak informuje „Wspólnota”, ranking zamożności za 2021 rok wciąż jeszcze odzwierciedla stabilne wyniki samorządów. Liderami w swoich kategoriach są: Mazowsze wśród województw, Warszawa wśród miast wojewódzkich, Sopot wśród miast na prawach powiatu, Polkowice wśród miast powiatowych i Kleszczów wśród gmin wiejskich, Krynica Morska w kategorii miast małych, powiat przysuski wśród powiatów.

Nie trzeba wielkiej głębi analiz budżetowych, żeby dostrzec, że o wysokiej pozycji wśród powiatów w znacznym stopniu decydują transfery zewnętrzne, a nie wielkość dochodów podatkowych – podkreślają twórcy rankingu.

W kategorii powiatów ziemskich ujęto 314 jednostek samorządu terytorialnego. Samorząd powiatu malborskiego został sklasyfikowany na 35 miejscu w skali kraju (spadek o 9 miejsc w stosunku do roku 2020) i na 3 miejscu w województwie pomorskim. Największy dochód na głowę mieszkańca w skali kraju miał samorząd powiatu przysuskiego, a w województwie pomorskim – powiat człuchowski.

Pomorskie powiaty na tle lidera rankingu:

• 1. Pow. przysuski, woj. mazowieckie – dochód 1775,54 zł na 1 mieszkańca
• 2. człuchowski – 1729,38 zł
• 27. tczewski – 1261,50 zł
• 35. malborski – 1236,95 zł (dla porównania: 26 miejsce w rankingu za 2020 r.)
• 39. chojnicki – 1229,68 zł
• 41. nowodworski – 1220,03 zł
• 70. lęborski – 1141,01 zł
• 89. kościerski – 1112,41 zł
• 90. starogardzki – 1111,42 zł
• 108. kwidzyński – 1076,87 zł
• 116. bytowski – 1063,83 zł
• 146. sztumski – 1021,26 zł
• 181. kartuski – 969,65 zł
• 204. wejherowski – 934,90 zł
• 237. pucki – 886,44 zł
• 257. słupski – 828,01 zł
• 275. gdański – 769,27 zł
• 314. łomżyński, woj. podlaskie – 534,90 zł

Miasto Malbork w rankingu opracowywanym przez branżowe pismo wspięło się o 39 pozycji w porównaniu do roku 2020. Dochód na 1 mieszkańca obliczony na poziomie 3494,90 zł daje z kolei 13 miejsce wśród miast powiatowych na Pomorzu.

Miasta powiatowe. Pomorze na tle lidera:

• 1. Polkowice, woj. dolnośląskie – 7460,09 zł
• 5. Pruszcz Gdański – 5748,42 zł
• 11. Puck – 5103,84 zł
• 14. Kwidzyn – 4840,38 zł
• 61. Kartuzy – 4070,25 zł
• 105. Lębork – 3802,60 zł
• 116. Bytów – 3755,45 zł
• 158. Wejherowo – 3624,90 zł
• 163. Starogard Gd. - 3605,53 zł
• 173. Chojnice – 3569,38 zł
• 177. Człuchów – 3553,75 zł
• 179. Kościerzyna – 3550,23 zł
• 182. Tczew – 3539,63 zł
• 192. Malbork – 3494,90 zł (231 miejsce w rankingu za 2020 r.)
• 206. Sztum – 3457,59 zł
• 210. Nowy Dwór Gd. - 3440,99 zł
• 267. Opatów, woj. świętokrzyskie – 2908,95 zł

Twórcy raportu używają też określeń „miasta małe”, „miasteczka”. W dużej mierze dotyczy to gmin miejsko-wiejskich (tak jak Nowy Staw, który został ujęty w tej kategorii) i miasteczek, które są kurortami turystycznymi, czego przykładem Krynica Morska, sklasyfikowana na 1 miejscu w kraju. Nowy Staw ma 391 miejsce w skali Polski w tej kategorii i 17 w województwie pomorskim z dochodem przekraczającym 3,5 tys. zł na 1 mieszkańca.

Pomorskie samorządy w kategorii miasteczek:

• 1. Krynica Morska – 11884,93 zł
• 9. Jastarnia – 7869,53 zł
• 11. Łeba – 7786,77 zł
• 27. Hel – 5841,18 zł
• 29. Władysławo – 5792,62 zł
• 77. Żukowo – 4684,58 zł
• 80. Ustka – 4636,92 zł
• 98. Kępice – 4509,53 zł
• 124. Czarna Woda – 4278,34 zł
• 170. Rumia – 3989,04 zł
• 210. Brusy – 3884,44 zł
• 268. Skórcz – 3762,06 zł
• 279. Skarszewy – 3740,27 zł
• 328. Reda – 3661,92 zł
• 365. Miastko – 3608,80 zł
• 387. Czersk – 3575,32 zł
• 391. Nowy Staw – 3566,27 zł (340 miejsce za 2020 r.)
• 414. Gniew – 3535,57 zł
• 443. Czarne – 3485,06 zł
• 453. Debrzno – 3473,78 zł
• 460. Pelplin – 3461,57 zł
• 499. Dzierzgoń – 3407,06 zł
• 543. Prabuty – 3316,91 zł
• 621. Nałęczów, woj. lubelskie – 2708,00 zł

W powiecie malborskim mamy cztery, typowo rolnicze gminy wiejskie. Największy skok w porównaniu z poprzednim rankingiem, bo aż o 479 miejsc zanotowały Lichnowy, ale najwyższej spośród samorządów gmin wiejskich z powiatu malborskiego sklasyfikowana została gm. Malbork. Kilka pozycji za nią znajduje się Stare Pole.

Gminy wiejskie z powiatu malborskiego na tle liderów w kraju i na Pomorzu:

• 1. Kleszczów, woj. łódzkie – 36 550,58 zł
• 32. Kolbudy – 6610,01 zł (1 miejsce w województwie pomorskim)
• 221. Gmina Malbork – 4261,90 zł (344 miejsce za 2020 r.)
• 229. Stare Pole – 4252,11 zł (306 miejsce za 2020 r.)
• 622. Lichnowy – 3756,33 zł (1101 miejsce za 2020 r.)
• 895. Miłoradz – 3579,67 zł (724 miejsce za 2020 r.)
• 1523. Moskorzew, woj. świętokrzyskie – 2754,82 zł

W tej kategorii samorząd województwa pomorskiego został sklasyfikowany na 9 miejscu z dochodem na głowę mieszkańca w wysokości 375,12 zł. To spadek o jedno miejsce w porównaniu z poprzednim rankingiem.

Samorządy wojewódzkie:

1. mazowieckie – 478,59 zł
2. lubuskie – 419,63 zł
3. zachodniopomorskie – 406,78 zł
4. opolskie – 397,25 zł
5. dolnośląskie – 394,68 zł
6. podkarpackie – 393,60 zł
7. wielkopolskie – 389,28 zł
8. kujawsko-pomorskie – 387,05 zł
9. pomorskie – 375,12 zł
10. łódzkie – 356,52 zł
11. lubelskie – 355,19 zł
12. świętokrzyskie – 353,05 zł
13. podlaskie – 353,00 zł
14. śląskie – 343,36 zł
15. warmińsko-mazurskie – 330,93 zł
16. małopolskie – 318,09

W kategorii miast wojewódzkich w ciągu roku pomiędzy raportami „Wspólnoty” awans o jedno miejsce zanotował Gdańsk. W tej klasyfikacji jest 18 miast, ale jak wiadomo, województwa lubuskie i kujawsko-pomorskie mają po dwie stolice. Oto ranking miast wojewódzkich:

1. Warszawa – 8934,73 zł
2. Wrocław – 7383,80 zł
3. Opole – 7134,54
4. Kraków – 7003,54 zł
5. Poznań – 6838,94 zł
6. Gdańsk – 6693,75 zł (5 miejsce w poprzednim rankingu)
7. Katowice – 6556,81 zł
8. Olsztyn – 6249,39 zł
9. Rzeszów – 6201,41 zł
10. Szczecin – 5946,96 zł
11. Łódź – 5829,75 zł
12. Zielona Góra – 5762,17 zł
13. Kielce – 5715,49 zł
14. Białystok – 5710,05 zł
15. Lublin – 5523,93 zł
16. Toruń – 5347,19 zł
17. Bydgoszcz – 5311,55 zł
18. Gorzów Wlkp. - 5222,61 zł

W tej kategorii ujęto wszystkie powiaty grodzkie, czyli miasta dużej i średniej wielkości, nie licząc miast wojewódzkich. Sklasyfikowano ich 48. Na pierwszym miejscu nie ma niespodzianki, oczywiści ku radości władz Sopotu. Ten miejski samorząd zwycięża w rankingu zamożności od jego pierwszej edycji, czyli od 2010 r. Tym razem również zajął 1 miejsce. W 2021 roku dochód w przeliczeniu na 1 sopocianina wyniósł 9253,36 zł.

11 miejsce zajęła Gdynia – 6060,77 zł (awans o 1 lokatę w stosunku do roku poprzedniego), a 20 miejsce Słupsk – 5640,38 zł (rok wcześniej 19 lokata).

Autorzy rankingu dla „Wspólnoty” nie mają dobrych wiadomości. Wyniki raportu, który zostanie stworzony w 2023 roku, mogą być gorsze.

- Niewykluczone, że ta stabilność (samorządów – red.) w najbliższym czasie zostanie zachwiana. Po pierwsze, w minionych latach wprowadzane były zmiany prawne (zwłaszcza w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych), które miały niekorzystny wpływ na dochody samorządów. Po drugie, kolejne zmiany w podatkach wprowadzane są w roku bieżącym. Trudno precyzyjnie oszacować ich skutki dla poszczególnych samorządów, ale nie będą to zmiany obojętne dla kondycji lokalnych budżetów. Po trzecie, rozpędzająca się inflacja, z którą będziemy musieli żyć jeszcze długo, oznacza drastyczny wzrost kosztów ponoszonych przez samorządy. Po czwarte, zagrożeniem jest przeciągająca się niepewność dotycząca dostępu do funduszy unijnych – oceniają twórcy raportu.

Wskazują również na napięcia finansowe związane z wojną w Ukrainie i kosztami ponoszonymi na pomoc dla uchodźców. Ich zdaniem, "wszystko to powoduje, że w bliższą i dalszą przyszłość budżetów samorządowych trzeba patrzeć z dużą dozą niepokoju".