Zamek w Malborku to jedno z największych skupisk nietoperzy na Pomorzu. Latające ssaki znów policzone

Zamkowe nietoperze liczy zespół pod kierunkiem Ireneusza Steca, mieszkańca Malborka, absolwenta Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Właśnie w trakcie studiów, około 20 lat temu, jako pierwszy rozpoznał zabytek klasy światowej pod zupełnie innym kątem – jako zimowisko skrzydlatych ssaków. A potem wracał tu co roku, prowadząc stały monitoring.

W malborskim zamku i okolicznych fortyfikacjach nietoperze mają do dyspozycji dużo miejsca, bo nawet kilkadziesiąt pomieszczeń, głównie zimują w piwnicach, gdzie panują stabilne warunki pod względem temperatury i wilgotności powietrza. Liczenie odbywa się w lutym, a efekty obserwacji są uzależnione od temperatury.

Tym razem ekipie udało się naliczyć 200 ssaków. Jak informuje Muzeum Zamkowe w Malborku, "liczba jest szacunkowa, bo gdy tylko temperatura na zewnątrz wzrasta powyżej 0 stopni, część z nich budzi się na chwilę i pieszo wędruje po ścianach, zjadając sąsiedzko koczujące komary i ćmy".

Z kolei im zimniej, zwłaszcza podczas mrozów, nietoperki bardziej chowają się w szczeliny i wówczas trudniej jest je dostrzec. Tak było w 2021 roku, gdy badacze doliczyli się 172 osobników. W takich okolicznościach ludzkie oko czy kamery wziernikowe, których używają badacze, nie wszędzie sięgną.

CZYTAJ TEŻ: Liczenie nietoperzy w zamku w Malborku. Tym razem zadanie utrudnione przez mróz

Zimowe liczenie wymaga połączenia doświadczenia, wiedzy, sprawności, siły fizycznej i sprytu. Kiedy trzeba, wchodzą po drabinach albo wiszą na linach w studniach.

Bywa, że mamy ułamek sekundy, żeby dobrze złapać kąt, zaświecić latarką i określić gatunek. Tutaj jest więc potrzebne duże doświadczenie i duże opatrzenie w oznaczaniu nietoperzy – tłumaczył nam Ireneusz Stec po jednej z wcześniejszych akcji. - Czasem w tej szczelinie widać tylko fragmencik nietoperza, oznaczamy takiego osobnika z dokładnością do rodzaju lub zapisujemy jako nieoznaczony.

W szczelinie między cegłami może być widoczny jeden lub kilka ssaków, a za nimi mogą hibernować następne - niewidoczne dla ludzkiego oka. Dlatego na potrzeby badań stosuje się parametr określany jako "liczba spotkań nietoperzy”, czyli liczba zaobserwowanych osobników, których na terenach zamkowych żyje znacznie więcej.

Badanie to odpowiedzialne i trudne zadanie. Niewielka ekipa musi działać szybko, żeby nie podnosić temperatury pomieszczeń i nie doprowadzić do wybudzenia nietoperzy. Kiedy trzeba, same budzą się na krótko, żeby się załatwić czy napić wody. A zakłócanie im hibernacji przez człowieka może się skończyć tragicznie dla osobnika, ponieważ wiąże się z utratą dużej ilości zgromadzonych zapasów tłuszczu. Obudzony ssak może nie dotrwać do wiosny. Dlatego badacze nie budzą ich i nie wyciągają ze szczelin.

Warownia jest domem dla 12 lub 13 gatunków skrzydlatych ssaków. Zimują tutaj (a latem przenoszą się na strychy) m.in.nocki Nattetera, nocki rude, nocki łydkowłose, mroczki późne, gacki brunatne, mopki, karliki. Z tegorocznego badania wynika, że największe skupiska znajdują się:

• w studni na Zamku Średnim,
• w celi więziennej wieży wartowniczej,
• w studni na Zamku Wysokim,
• w pionie toalety wielkiego mistrza,
• w piwnicy pod skrzydłem wschodnim na Zamku Wysokim,
• w basztach mostowych,
• w przyczółku mostowym,
• w kuźni koło Baszty Maślankowej.

Zamek w Malborku nadal jest jednym z największych zimowisk na Pomorzu i na pewno najstarszym. Co ciekawe, tutaj nawet tworzy się dla nich przyjazne warunki, bo swego czasu w piwnicach pod Pałacem Wielkich Mistrzów specjalnie ustawiono ściany z pustaków ufundowanych przez firmę budowlaną Leier. Na Pomorzu więcej osobników zimuje tylko w Gdańsku: w Zbiorniku Wodnym Stara Orunia i w Twierdzy Wisłoujście.